Verslaving op de werkvloer is vaak onzichtbaar – tot het escaleert. Een collega meldt zich steeds vaker ziek, presteert wisselvallig of lijkt afwezig tijdens meetings. Is het stress, privéproblemen, of speelt er iets anders? In deze blog leer je hoe je verslaving herkennen op werk mogelijk maakt door op de juiste signalen te letten – zonder te oordelen. Want hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op herstel.
Inhoudsopgave
- Waarom verslaving vaak onopgemerkt blijft op het werk
- Verslaving herkennen op werk: wat je kunt zien
- Waarom collega’s vaak niets zeggen
- Wat kun je doen als je iets vermoedt?
- Wanneer verslaving werkprestaties beïnvloedt
- Veelgestelde vragen
- Zet de eerste stap – en wacht niet af
Waarom verslaving vaak onopgemerkt blijft op het werk
Op de werkvloer draait het vaak om prestaties, deadlines en zichtbare output. Zolang iemand “zijn werk doet”, lijkt er niets aan de hand. Maar verslaving sluipt langzaam binnen. De eerste tekenen zijn subtiel: kleine foutjes, wisselende stemmingen of terugtrekkend gedrag.
Collega’s vullen ongemerkt de gaten op. Leidinggevenden hopen dat het “vanzelf overwaait”. En de medewerker zelf doet er alles aan om het te verbloemen. Schaamte, schuld en angst voor ontslag maken verslaving tot een onderwerp waarover niet makkelijk gesproken wordt.
Verslaving herkennen op werk: wat je kunt zien
Sommige signalen vallen op – maar pas als je erop let. Een collega die ineens vaker te laat komt of zich op maandagochtend afmeldt met vage klachten, trekt mogelijk niet direct de aandacht. Stemmingswisselingen, irritatie of een verminderde concentratie kunnen ook te maken hebben met stress of privésituaties. Toch is het patroon belangrijk: wanneer gedrag over langere tijd verandert en onvoorspelbaar wordt, is dat een signaal om serieus te nemen.
Ook sociaal gedrag verandert vaak. Iemand die zich vroeger mengde in gesprekken of meeging naar teamlunches, trekt zich plots terug. Of vermijdt juist situaties waarin anderen hem of haar kunnen ‘doorzien’. Fysieke signalen zoals een onverzorgd uiterlijk, vermoeide uitstraling of onverklaarbaar gedrag worden vaak als laatste opgemerkt, maar zijn minstens zo belangrijk.
Wanneer goed functioneren een masker is
Wat het extra ingewikkeld maakt, is dat mensen met een verslaving vaak blijven presteren – zeker in het begin. Ze draaien hun targets, leveren werk af en lijken misschien zelfs extra gemotiveerd. Maar dat masker vergt enorm veel energie. Achter de schermen ontstaan vaak fouten, uitstelgedrag en frustratie. Goed functioneren sluit verslaving dus niet uit – het kan het juist tijdelijk verbergen.
Checklist: verslaving herkennen op werk
- Regelmatig kortdurend verzuim
- Vage excuses voor afwezigheid
- Vergeetachtigheid of onlogische fouten
- Sterke geur (bijv. alcohol, rook)
- Geïrriteerd bij aanspreken op gedrag
- Ontwijking van verantwoordelijkheden
- Onverklaarbare schommelingen in prestaties
Waarom collega’s vaak niets zeggen
Je vermoedt iets, maar wat als je het mis hebt? Veel mensen zwijgen omdat ze bang zijn om te beschuldigen of de werkrelatie te schaden. “Het is niet mijn taak,” denken ze. Of: “Hij is gewoon moe.”
Toch is zwijgen vaak schadelijker. Hoe langer het duurt, hoe groter de impact op het team én op de persoon zelf. Vroeg signaleren betekent niet veroordelen – het is een vorm van zorg.
Wat kun je doen als je iets vermoedt?
- Observeer zonder oordeel. Let op gedragspatronen over langere tijd.
- Bespreek je zorgen. Kies een rustige setting en benoem wat je opvalt (niet: wat je denkt).
- Betrek HR of een vertrouwenspersoon. Zeker als je twijfelt over je rol.
- Verwijs naar hulp. Bij Vida Addiction Care bieden we laagdrempelige ondersteuning – ook voor collega’s of leidinggevenden die alleen een gesprek willen.
Tip: Verslaving herkennen op werk is niet je taak als collega, maar je waarneming kan wel het verschil maken.
Veelgestelde vragen
1. Wat zijn de eerste tekenen van verslaving op werk?
De eerste tekenen zijn vaak subtiel en worden makkelijk toegeschreven aan stress. Denk aan terugkerend verzuim, verminderde concentratie, fouten die eerder niet gemaakt werden, stemmingswisselingen en een teruggetrokken houding. Ook fysieke signalen zoals een onverzorgd uiterlijk of een vermoeide uitstraling kunnen iets zeggen.
2. Wat moet ik doen als ik vermoed dat mijn collega verslaafd is?
Begin met observeren: vallen er patronen op in gedrag, prestaties of sociale interactie? Bespreek je zorgen rustig en zonder oordeel, en verwijs indien nodig naar HR of een vertrouwenspersoon. Voel je niet verantwoordelijk voor een oplossing, maar durf wel aan te kaarten wat je ziet.
3. Hoe maak ik het bespreekbaar zonder iemand te kwetsen?
Ga het gesprek aan vanuit betrokkenheid. Richt je op wat je waarneemt, zoals: “Ik merk dat je de laatste tijd vaak afwezig bent en vroeg me af hoe het met je gaat.” Vermijd labels of aannames. Geef ruimte en laat merken dat je er bent zonder druk.
4. Mag ik dit überhaupt aankaarten als collega?
Ja, zeker als het werk of het team eronder lijdt. Ook als collega heb je recht om te benoemen wat je ziet, zeker als je het vanuit zorg doet. Je kunt dit eventueel eerst intern bespreken met HR of vertrouwelijk melden.
5. Wat kan Vida voor ons betekenen?
Vida biedt laagdrempelige ondersteuning voor iedereen op de werkvloer. Of je nu leidinggevende bent of teamlid: we denken mee over signaleren, adviseren over vervolgstappen en kunnen helpen met begeleidingstrajecten – altijd discreet en op maat.
Zet de eerste stap – en wacht niet af
Verslaving op het werk is geen taboe – tenzij we het zo laten zijn. Door te leren kijken, benoemen en begeleiden, maak jij het verschil. Wacht niet tot iemand uitvalt of schade ontstaat.
Bij Vida kijken we zonder oordeel en altijd discreet. Je kunt contact met ons opnemen voor advies, een gesprek of begeleidingstraject – ook als je alleen twijfelt. Want hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op herstel.
